1995 đánh dấu một thời khắc chuyển mình trong lịch sử hiện đại. Năm đó chứng kiến những thay đổi lớn về công nghệ, chính trị và các vấn đề toàn cầu. Từ vụ ám sát Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin đến bước ngoặt trong thương mại điện tử với sự ra đời của eBay, các sự kiện năm 1995 đã định hình lại nhiều ngành công nghiệp.
Những cột mốc văn hóa cũng ghi dấu ấn, với sự ra đời của Toy Story của Pixar và PlayStation của Sony. Đồng thời, những thảm kịch như vụ đánh bom thành phố Oklahoma và trận động đất Kobe đã để lại dấu ấn sâu sắc trong ký ức toàn cầu.
Bối cảnh và bối cảnh toàn cầu
Về mặt địa chính trị, năm 1995 được định hình bởi những thay đổi chính sách hậu Xô Viết, tiến trình hòa bình ở Bosnia và sự mở rộng của Liên minh Châu Âu. Về mặt công nghệ, năm đó bắt đầu với chỉ 16 triệu người dùng Internet trên toàn thế giới—con số này đã tăng hơn gấp đôi lên 36 triệu vào tháng 12.
Về mặt kinh tế, toàn cầu hóa đã tăng tốc với sự ra mắt của WTOTrong khi đó, thị trường tài chính chao đảo vì sự sụp đổ của Ngân hàng Barings. Về mặt văn hóa, sự thống trị của truyền thông truyền thống bắt đầu thay đổi khi các nền tảng kỹ thuật số ngày càng có sức ảnh hưởng, tạo tiền đề cho những thay đổi lâu dài.
Sự trỗi dậy của công nghệ số và Internet
Tháng 9 năm 1995 chứng kiến sự ra mắt của eBay (lúc đó là AuctionWeb), một dự án của Pierre Omidyar, sau này trở thành sàn giao dịch trực tuyến hàng đầu giữa người tiêu dùng với người tiêu dùng. Chỉ trong vòng một năm, tổng giá trị giao dịch đạt $7,2 triệu - minh chứng ban đầu cho tiềm năng to lớn của thương mại điện tử.
Craigslist khởi đầu là một danh sách email ở San Francisco, mang đến những dấu hiệu ban đầu của nền kinh tế nền tảng đang nổi lên. Trong khi đó, Netscape gây ấn tượng với các nhà đầu tư với đợt IPO vào tháng 8, đạt mức định giá $2,9 tỷ mặc dù doanh thu rất ít.
Cùng tháng đó, Microsoft đã phát hành Windows 95, bán được bảy triệu bản chỉ trong năm tuần và chuẩn hóa giao diện máy tính để bàn hiện đại. Động lực này đánh dấu sự khởi đầu của cơn sốt dot-com.
Sự kiện địa chính trị năm 1995
Vào ngày 4 tháng 11, Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin bị Yigal Amir, một phần tử cực đoan, ám sát, chỉ vài tuần sau cái bắt tay lịch sử tại Nhà Trắng với Yasser Arafat. Lời cuối cùng của Rabin - "Tôi luôn tin rằng hầu hết mọi người đều mong muốn hòa bình" - đã trở thành biểu tượng cho những căng thẳng chưa được giải quyết trong khu vực.
Ngày 14 tháng 12, Hiệp định Dayton đã chấm dứt Chiến tranh Bosnia và xác định biên giới của Bosnia và Herzegovina hiện đại. Sự can thiệp của NATO đã khép lại một cuộc xung đột đã cướp đi sinh mạng của hơn 100.000 người.
Tại Nhật Bản, năm 2019 bắt đầu bằng thảm kịch khi trận động đất mạnh 6,9 độ richter xảy ra tại Kobe vào ngày 17 tháng 1, cướp đi sinh mạng của hơn 6.000 người. Ngày 20 tháng 3, hệ thống tàu điện ngầm Tokyo bị tấn công bằng khí sarin bởi giáo phái Aum Shinrikyo. Cả hai sự cố đều dẫn đến những thay đổi lớn trong chính sách phòng chống thiên tai và chống khủng bố của Nhật Bản.
Chuyển đổi văn hóa năm 1995
PlayStation của Sony ra mắt tại Bắc Mỹ vào ngày 9 tháng 9, bán được 100.000 máy trong tuần đầu tiên. Chiếc máy chơi game dùng đĩa CD này đã bán được hơn 100 triệu máy trên toàn thế giới, đưa ngành công nghiệp trò chơi điện tử thoát khỏi hình thức chơi băng và định nghĩa lại ngành giải trí gia đình.
của Pixar Câu chuyện đồ chơi Khởi chiếu ngày 22 tháng 11, bộ phim hoạt hình máy tính đầu tiên được sản xuất hoàn toàn bằng công nghệ này. Với kinh phí 1.300.000.000 đô la và doanh thu toàn cầu 1.373.000.000 đô la, bộ phim đã mở đường cho hoạt hình CGI thống trị Hollywood.
Windows 95 cũng mang đến những cải tiến về giao diện như menu Start và thanh tác vụ cho máy tính hàng ngày, được hỗ trợ bởi chiến dịch tiếp thị khổng lồ trị giá $300 triệu đô la, bao gồm cả nhạc phim của Rolling Stones. Sự thay đổi này đã góp phần đưa máy tính cá nhân vào cuộc sống hàng ngày.
Các sự kiện pháp lý và tài chính quan trọng
Năm 1995 đánh dấu một số cột mốc quan trọng về pháp lý và tài chính. Vào ngày 3 tháng 10, phán quyết của O.J. Simpson đã thu hút hơn 150 triệu người Mỹ, trở thành phiên tòa hình sự được theo dõi nhiều nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Vụ án đã phơi bày những chia rẽ sâu sắc về chủng tộc—các cuộc thăm dò cho thấy 85% Đen Người Mỹ ủng hộ phán quyết này, so với chỉ 32% người Mỹ da trắng.
Vào tháng 2, các giao dịch trái phép của nhà giao dịch gian lận Nick Leeson đã gây ra khoản lỗ $1,3 tỷ, dẫn đến sự sụp đổ của Ngân hàng BaringsSự kiện này đã thúc đẩy các quy định mới về rủi ro và giám sát thương nhân trên toàn cầu.
Vào ngày 1 tháng 1, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã thay thế GATT để trở thành cơ quan chính giám sát thương mại toàn cầu, hiện đang xử lý khối lượng thương mại trị giá 1.400 tỷ USD mỗi năm. Sự ra đời của WTO đã chính thức hóa toàn cầu hóa và đặt ra các tiêu chuẩn thực thi cho thương mại quốc tế.
Vụ đánh bom ở Oklahoma City đã giết chết 168 người, bao gồm 19 trẻ em tại một nhà trẻ. Sự kiện này đã dẫn đến việc ban hành luật liên bang mới và siết chặt các quy trình an ninh tòa nhà trên khắp Hoa Kỳ.
PlayStation của Sony đã góp phần thiết lập một hệ sinh thái game trị giá $60 tỷ đô la, trong khi thành công của Pixar với Toy Story đánh dấu sự khởi đầu cho chuỗi 26 năm thống trị phòng vé. Những thành tựu này cho thấy những đổi mới năm 1995 đã định hình ngành công nghiệp giải trí trong nhiều thập kỷ.
Cùng năm đó, Liên minh châu Âu mở rộng thành 15 quốc gia thành viên, mở ra một thị trường thống nhất với 370 triệu người tiêu dùng. Việc thành lập WTO cũng chuẩn hóa các quy tắc thương mại toàn cầu, hiện đang ảnh hưởng đến 98% thương mại thế giới.
Nhà sử học Niall Ferguson lưu ý rằng năm 1995 đánh dấu sự chuyển đổi của công nghệ số từ ứng dụng trong học thuật và quân sự sang ứng dụng đại trà. Nhà phân tích công nghệ Ben Thompson chỉ ra rằng các công ty như Sony và Pixar đã cho thấy cách kết hợp phần cứng, phần mềm và kể chuyện có thể tạo ra các thể loại truyền thông mới - một cách tiếp cận vẫn định hình ngành công nghiệp này.
Di sản của năm 1995
Ảnh hưởng của năm 1995 vẫn còn cho đến ngày nay. Các khuôn khổ công nghệ của nó là nền tảng cho nền kinh tế thương mại điện tử trị giá $5 nghìn tỷ, trong khi những căng thẳng địa chính trị từ thời kỳ đó, bao gồm cả những căng thẳng do vụ ám sát Rabin gây ra, vẫn chưa được giải quyết.
Các thương hiệu giải trí ra đời năm 1995—như phim PlayStation và Pixar—tiếp tục phát triển với mức độ phổ biến toàn cầu. WTO vẫn chi phối hầu hết hoạt động thương mại quốc tế, hiện đang phải đối mặt với những lo ngại mới như chiến tranh thương mại và gián đoạn chuỗi cung ứng.
Khi an ninh mạng, phương tiện truyền thông kỹ thuật số và xung đột toàn cầu thống trị các tiêu đề báo ngày nay, nhiều mô hình và nền tảng có thể bắt nguồn từ năm 1995. Các sự kiện đó đã định hình thế giới chúng ta đang sống hiện nay và tiếp tục định hướng cho thế giới này tiến về phía trước.
